اقلیت‌های مذهبی در پاکستان — از جمله مسیحیان، هندوها، احمدی‌ها، سیک‌ها، شیعیان، پارسی‌ها، مسیحیان گوا، اسماعیلیان، هزاره‌ها و دیگران — با چالش‌های ماندگار چون تبعیض قانونی، آزار و اذیت خشونت‌آمیز، تغییر دین اجباری و به حاشیه‌راندگی سیاسی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این وضعیت در تضاد آشکار با آرمان‌هایی است که محمدعلی جناح، بنیانگذار پاکستان، در سخنرانی تاریخی ۱۱ اوت ۱۹۴۷ در نخستین مجلس مؤسسان کشور بیان کرد:
جناح به اقلیت‌های مذهبی گفته بود: "شما آزادید؛ آزادید به معابد خود بروید، آزادید به مساجد خود بروید یا هر مکان مذهبی دیگری… شما می‌توانید به هر دین، طبقه یا عقیده‌ای تعلق داشته باشید — این هیچ ارتباطی با کار دولت ندارد". سخنان جناح وعده‌ی پاکستانی فراگیر و با روحیه سکولار می‌داد که در آن دین یک امر شخصی و شهروندی تنها معیار برابری باشد. واقعیت امروز اما تصویری کاملاً متفاوت نشان می‌دهد.
هفتاد و هشت سال بعد، اقلیت‌های مذهبی در پاکستان با واقعیت‌های تلخی روبه‌رو هستند که شاید در زمان تأسیس کشور حتی تصورش را هم نمی‌کردند.
قوانین توهین به مقدسات و خشونت جمعی
مخوف‌ترین سلاح علیه اقلیت‌ها، قانون توهین به مقدسات است — به‌ویژه ماده ۲۹۵-ج قانون جزا — که مجازات مرگ یا حبس ابد را برای اتهام توهین به اسلام یا پیامبر اسلام مقرر می‌کند. ابهام این قانون زمینه سوءاستفاده گسترده را فراهم کرده است.
سال ۲۰۲۳ بدترین سال در این زمینه بود، چرا که تقریباً ۴۹۹ پرونده توهین به مقدسات در سراسر کشور ثبت شد (بر اساس آمار مرکز عدالت اجتماعی)، اما گروه‌های حقوق بشری می‌گویند که آمار واقعی بسیار بیشتر است. در بسیاری موارد، پیش از روشن شدن حقایق، خشم جمعیت شعله‌ور می‌شود — مانند جرانواله (اوت ۲۰۲۳) که حدود ۱۵۰ خانه مسیحیان و نزدیک به دوازده کلیسا به آتش کشیده شد، و سرگودا (۲۰۲۴) که در آن لازار مسیح ۷۳ ساله به دست جمعیت خشمگین کشته شد.
آزار و سرکوب احمدی‌ها
جامعه احمدیه از سال ۱۹۷۴ با تصویب دومین متمم قانون اساسی که آنان را غیرمسلمان اعلام کرد، و سپس در ۱۹۸۴ با تصویب "فرمان ۲۰" توسط حکومت نظامی ضیاءالحق که اظهار علنی عقایدشان را جرم‌انگاری کرد، تحت فشار نظام‌مند بوده است. احمدی‌ها نمی‌توانند علناً نماز بخوانند، کتاب‌های دینی خود را منتشر کنند یا حتی سلام اسلامی "السلام علیکم" بگویند.
قتل‌هایی همچون لینچ شدن لئیق چیمه در آوریل ۲۰۲۵ در کراچی توسط جمعیت تحریک لبیک و ترور دکتر احمدی شیخ محمود در سرگودا در ژوئیه ۲۰۲۵، بخشی از این آزار مداوم است.
تغییر دین اجباری زنان اقلیت‌ها
هر سال صدها دختر هندو، مسیحی و سیک، به‌ویژه در ایالت سند، ربوده می‌شوند، وادار به تغییر دین به اسلام شده و به ازدواج مردان مسلمان درمی‌آیند. مکان‌هایی مانند "بهارچوندی شریف" به این موارد بدنام‌اند.
در یک نمونه اخیر، چهار خواهر و برادر هندو در سند توسط معلمان‌شان مجبور به تغییر دین شدند؛ ماجرایی که واکنش‌های زیادی برانگیخت اما بدون پیامد قضایی جدی باقی ماند.
تبعیض نهادی
سخت‌ترین شکل آزار، تبعیض نهادی است. اقلیت‌ها با موانع نظام‌مند مواجه‌اند: محتوای درسی متعصبانه، سهمیه‌های شغلی ناکارآمد، و محدودیت‌های قانونی برای تصدی مقام‌هایی چون ریاست‌جمهوری یا نخست‌وزیری. قوانین ازدواج و ارث برای هندوها و مسیحیان ناقص است و خانواده‌ها را آسیب‌پذیر می‌کند.
سرنوشت امروز اقلیت‌های مذهبی پاکستان — همراه با خشونت، اجبار و محرومیت نظام‌مند — خیانتی آشکار به آرمان‌های بنیانگذار کشور است. بازگرداندن دیدگاه جناح تنها با سخنرانی ممکن نیست؛ نیازمند لغو یا اصلاح قوانین تبعیض‌آمیز، پاسخ‌گو کردن عاملان خشونت فرقه‌ای، اصلاح محتوای آموزشی برای ترویج پلورالیسم، و حفاظت از حق هر شهروند برای آزادی عبادت — یا عدم عبادت — است. تنها آنگاه پاکستان می‌تواند وعده‌ای را که در آن روز اوت ۱۹۴۷ داده شد، محقق کند: "این هیچ ارتباطی با کار دولت ندارد".
نظر شما